Irak petrolleri anlaşmazlığı

20 Ekim 1961 Cuma ULUS Gazetesi

Irak petrolleri etrafında petrol şirketinin temsilcileri ile Bağdat Hükümeti arasında bir müddetten beri devam eden görüşmeler tekrar kesilmiş ve verilen habere göre, temsilciler Irak'tan ayrılmışlardır. Başbakanlık bürosundan bildirildiğine göre, Irak Hükümeti halkın menfaatlerini korumak için hukuki tedbirler alacaktır. Fakat alınacak tedbirlerin mahiyeti henüz bildirilmemiştir.

Irak petrolleri, Birinci Dünya Harbinin sonuna kadar geri giden anlaşma gereğince, hissedarları Amerikalı, İngiliz, Fransız ve Holandalı olan Irak petrol şirketi tarafından işletilmektedir. Petrol kaynaklarına sahip olmak içindir ki, Musul Türkiye'den ayrılmış ve Irak'a katılmıştı. Zengin petrol kaynaklarına ancak diğer şirketleri de ortaklığa almakla sahip olabileceğini anlayan İngiltere, 1920 yılında San Remo'da Amerikalılar Fransızlar ve Holandalılarla anlaşmaya varmıştı. Sevres antlaşması da bu petrol anlaşmasına dayanıyordu.

İlk zamanlarda toprağın sahibi sıfatiyle Irak'a istihsal edilen varil başına ancak birkaç kuruş veriliyordu. İran petrolleri de aynı muameleye tabi idi. Fakat zaman zaman şartlar Irak lehine değiştirildi ve nihayet 1952 yılında yapılan sonuncu anlaşma ile Irak safi karın yarısını almaktadır ki, bu para şimdi yılda 95 milyon sterlingi bulmaktadır. İran'ın ve Suudi Arabistan'ın olduğu gibi, Irak'ın da başlıca gelir kaynağı petroldür.

1958 ihtilali çıktığı ve İngiliz taraftarı Nuri Said Paşa düştüğü zaman, İhtilal Hükümetinin petrol imtiyazını feshedeceği sanılmıştı. Irak'ı başlıca gelir kaynağından yoksun edip de iktisadi anarşi içine atacak olan hareketten Kasım çekindi. Fakat şirket mukavelesinin Irak lehine değiştirilmesi için teşebbüse geçti ve görüşmeler Ağustos'ta (1958) başladı.

Üç yıldan fazla zamandan beri Irak Hükümetiyle petrol şirketi temsilcileri arasında görüşmeler kesilip gene başlamaktadır. Son defa geçen Nisan'da kesilmişti. Fakat Kasım, bizim de davetli olduğumuz Temmuz şenliklerinde söylediği nutukta, Ağustos'ta Irak petrol şirketiyle memleketin menfaatlerine uygun bir anlaşmaya varılacağını müjdelemişti. Gerçi görüşmeler tekrar Ağustos'ta başlamış ise de, şimdi bildirildiğine göre gene kesilmiştir. Irak istekleri üç noktada toplanmaktadır:

1-Irak Hükümeti, şirketin sermayesine yüzde 20 nisbetinde hissedar olmak istiyor. Şimdi yalnız kardan hisse alıyor.

2-Şirkete imtiyazı verilip de işletilmeyen bölgelerin Irak'a geri verilmesini istiyor. Yani bu bölgelerdeki imtiyazı feshetmek kararındadır.

3-Kardan aldığı yüzde 50 hissenin artırılmasını istiyor.

Şirket temsilcileri, Irak'ın isteklerine konsesyon yaptıklarını söylemişlerde de bu isteklerin hangilerini ve ne nisbette kabul ettiklerini açıklamamışlardır. Irak Hükümeti de anlaşmazlık hakkında fazla bilgi vermemiştir. Belki her iki taraf da tekrar görüşmelere girişmeyi düşünüyor.

Malumdur ki, petrol şirketiyle anlaşamayan İran, petrolleri devletleştirmişti. Devlet eline kaynaklar işletildi ve petrol istihsal edildi. Fakat İran petrolü tevzi etmekte zorluğa uğradı. Zira tevzi vasıtaları petrol şirketlerinin elinde idi. Gelirden mahrum kalan İran mali zorluklar içine atıldı ve nihayet devletleştirme politikasını tatbik eden Musaddık düştü.

Musaddık'ın acı dersi meydanda iken Kasım'ın aynı yola sapacağı beklenemez. Geçici bir zaman için bile olsa, Irak'ın petrol gelirinden yoksun kalması, Kasım'ın vaziyetini sarsar ve belki de düşmesine kadar varır. Petrol şirketlerinin elinde o kadar çok kaynak vardır ki, Irak petrollerinden yoksun kalmak onları müşterilerine karşı taahhütlerini yerine getirmekten alıkoyamaz. Mücadelede petrol şirketleri Kasım'dan daha kuvvetli vaziyettedirler. Yakın tarih göstermiştir ki, petrol imparatorluğu ile uğraşmak, kuvvetli devletlerle uğraşmaktan daha zordur.

Kar Küreme Makinisti Alınacaktır

20 Ekim 1961 Cuma ULUS Gazetesi

Astorya Gazinosu

20 Ekim 1961 Cuma tarihli Ulus Gaztesinden

Lefter, Tugay ve Mehmet için tedbir kararı alındı

20 Ekim 1961 Cuma ULUS Gazetesi

Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü Fenerbahçe, Gençlerbirliği ve Demirspor'dan birer futbolcu için idari tedbir kararı alınmıştır. Bu futbolcular, Fenerbahçe-Demirspor maçında, yan hakemi Necdet Oralalp'e hakaret eden Fenerbahçeli Lefter Küçükandonyaidis, aynı maçta, hakemin görmediği anda rakibine tekme atan Demirsporlu Mehmet Erhallaç ve Fenerbahçe-Gençlerbirliği maçında rakibine tekme atan Gençlerbirliğinden Tugay Özçeri'dir.

Lefter, Tugay ve Mehmet Merkez Ceza Kurulu haklarında bir karar verene kadar takımlarında oynıyamıyacaklardır. Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğünün kararı bugün üç kulübe bildirilecektir.

Fransa'ya salyangoz ihraç ettik

20 Ekim 1961 Cuma ULUS Gazetesi

İSTANBUL, 19 - Ticaret Odasından verilen menşe şahadetnamelerine göre, bugün İstanbul limanından muhtelif memleketlere 665 bin 511 liralık ihracat yapılmıştır.

Bu arada Avusturya, Batı Almanya, Birleşik Amerika, Fransa, İsviçre, İtalya ile Yunanistan'a Manyezit, kaplama ağaçlar, kuş yemi, fiğ, tuzlu balık, yalancı dolma, salyangoz, Hacı seccade kilim ve tomruk sevk olunmuştur. Fransa'ya gönderilmiş bulunan 229 bin 990 liralık 10 ton salyangoz, ihracatın önemli bir partisini teşkil etmektedir.

Bir Türk bilginin büyük başarısı

20 Ekim 1961 Cuma ULUS Gazetesi

WALTHAM (Massachussets), 19 - 15 yaşına kadar mektebe ayak basmamış olan bir Türk ilim dahisi yeni icadetmiş olduğu bir Renkli - Görüş - teorisi nden dolayı bütün memlekette tebrik edilmektedir. Bu yeni teori tatbik sahasına konduğu zaman Birleşik Amerika'nın Atacağı peyklerin Renkli olarak görmeleri imkan dahiline girebilecektir.
Sylvania Elektrik Malzemesi Fabrikasının Umum Müdürü Gene K. Beare Türk alimi Dr. Hüseyin Yılmaz'în son icadından bahsederken bu sayede Birleşik Amerika'nın Tiros I, Tiros II ve Tiros III meteorolojik peyklerinin çok daha sarih malumat gönderebileceklerini ve bilhassa tayfunlar hakkında haber verirken bu malumatın çok daha mufassal olacağını belirtmiştir.
Halen 30 yaşını geçmiş olan Dr. Hüseyin Yılmaz 14 yaşına kadar Türkiye'de bir çoban bulunmakta idi. Bundan sonra Maraton tahsiline giden Yılmaz, altı senede ilk, orta, lise tahsilini ikmal etmiş, Türkiye'de bir sene üniversiteyi takip ettikten sonra iki sene zarfında Massachussets Teknoloji Enstitüsünü ikmal etmiştir.
Çarşamba günü Yılmaz'ın ortaya attığı yeni matematik teorisi Einstein teorisi ve Newton'un cazibe teorisinin bir devamı addedilmektedir.
Yılmaz'ın teorisi ilk defa olarak canlı bir mahlukun rengi nasıl gördüğünü izah etmektedir. Bu matematik bir usul ile ilim tarihinde ilk defa olarak tesbit edilmiştir.

Sözcükler:

peyk : uydu
sarih : açık, kolay anlaşılır, belli belirgin, belgin
mufassal : ayrıntılı
addetmek : saymak

Günaltay'ı kaybettik

20 Ekim 1961 Cuma ULUS Gazetesi

İSTANBUL 19 - Eski Başbakan, C.H.P. Parti Meclisi üyesi, İstanbul üçüncü bölge Senatörü, Ord. Prof. Şemseddin Günaltay 78 yaşında olduğu halde bugün, tedavi görmekte olduğu Ortaköy Şifa Yurdunun bir numaralı odasında prostat kanserinden saat 16 yı 10 dakika geçe hayata gözlerini yummuştur.
Bir müddetten beri rahatsız olarak yattığı hastanede, kendisinin tedavi ve ameliyat edilmek üzere Londra'ya gönderilmesi teklif edilmiş, fakat, son günlerdeki sıhhi durumundaki kötü gelişme buna müsaade etmemiştir. Londra'ya gidemeyeceği kızları ve damatları tarafından kendisine bildirilince Allah'ıma çok şükür, vatanımın havasında son nefesimi verebileceğim demiştir.
Merhum bundan sonra yakın dostu olan eski Hatay Cumhurbaşkanı Tayfur Sökmen ile Sait Sakarya'ya, vefat ettikten sonra Ankara'daki Asri Mezarlıktaki kızının yanına defnedilmesini vasiyet etmiştir.
C.H.P. iktidarının son Başbakanı ve 1950 seçimlerinin Dürüstlük abidesi Şemseddin Günaltay'ın hayata gözlerini kapamadan önce son sözü Allah Anadolu, Anadolu olmuştur.
...